Protetik (protez) diş tedavisi nedir ?
Protetik (protez) diş tedavisi ağızdaki eksik diş sayısına ve yerlerine göre; bu eksiklikleri gidererek, ağız bütünlüğünü kazandıran, yalnızca estetik değil aynı zamanda çiğneme fonksiyonları, konuşurken sesleri düzgün çıkartabilme ve dişsizlikten kaynaklanan psikolojik problemleri de ortadan kaldırmayı hedefleyen diş hekimliğinin önemli ve büyük dallarından biridir.
Protetik (protez) diş tedavi çeşitleri nelerdir ?
Protetik (protez) diş tedavisinde genel olarak; sabit, hareketli ve implant üstü protezler olarak gruplandırabiliriz.
1. Sabit Protezler
Kuron (Kaplama)
Büyük çürükler, kırıklar gibi aşırı madde kaybı olan dişlerde diş bütünlüğünü korumak amacı ile yapılan kaplamalardır. Dişlerdeki renk bozuklukları, dişler arası boşlukların kapatılması, diş kavsinin dışında kalan dişlerin hizalanması ya da kendi dişlerinin görünümünden memnun olmayan hastaların tedavisinde kullanılan çözüm yollarından biridir. Kuron kaplama, bir miktar küçültülen dişlerin üzerine yerleştirilerek yapılır.
Metal destekli porselen kaplamalar
Metal destekli porselen kaplamaların iç kısmı metaldir. Metal diş formuna sokulur ve üzeri porselen ile kaplanır. Estetik açıdan yüksek kalitedeki ürünler olsa da ışık geçirgenlikleri açısından doğallık sorunu yaşatabilmektedir.
Zirkonyum destekli kaplamalar
Zirkonyum destekli kaplamalar, doğal dişe en yakın ışık geçirgenliği olan estetik kaplama uygulamasıdır. Zirkonyum kaplama, alerji riskini ortadan kaldıran, diş eti ile daha sağlıklı bir uyum oluşturan ayrıca ışık geçirgenlikleri metal seramik kaplamalardan çok daha fazla olan estetik çözümdür. Zirkonyum renginin beyaz olması zirkonyum destekli porselen kaplamalarda metal destekli kaplamalar gibi ışık geçirgenliklerinde bir sorun oluşturmazlar.Metal seramik kaplamalarda diş formunun metalin şekillendirilmesi sonucu elde edilmesi ve kaplamanın metal üstüne yapılması ışık geçirgenliğinde zirkonyum destekli seramik kaplamaların gerisinden gelmektedir.
Tam seramik kaplamalar
Seramik veya kompozit lamina kuronlar dişlerin yalnızca görünen ön yüzeylerinden, normal diş kesimi kadar çok küçültme olmaksızın bir miktar aşındırma yapılarak uygulanan en fazla 0.3 – 0.7 mm kalınlıkta estetik uygulamalardır. Kompozit laminalar hasta koltukta iken tek seansta yapılabilir ancak seramik laminalar diğer bütün kaplamalar gibi ofiste teknisyenlerimiz tarafından yapılmaktadır.Seramik laminalar estetik olarak tamamen porselenden yapıldıkları için, kompozite oranla estetik olarak daha başarılı kaplamalardır.
Köprüler
Bir veya birden fazla diş eksikliği olan hastalarda, boşluğa bakan dişler köprü ayağı olarak kullanılarak aradaki diş eksikliğinin giderilmesine köprü uygulamaları denmektedir.
Günümüzde implant tedavisi diş kayıplarını telafi etmede kullanılan en sağlıklı yoldur. İmplant uygulamalarında komşu dişlere herhangi bir işlem yapılmadığı için zarar da görmezler. Ancak implant uygulamasının mümkün olmadığı durumlarda köprü gibi klasik çözümlere halen başvurulmaktadır.
Köprü uygulamalarında da tek dişlerin kaplamalarında kullanılan materyaller, farklı tedavi ihtiyaçlarına göre tercih edilmektedir. Metal seramik köprülerle beraber, estetik ihtiyaca göre zirkonyum seramik köprüler de sıklıkla kullanılmaktadır. Ön diş eksikliklerinde tam seramik köprüler estetik ihtiyaca zirkonyum seramik köprülere göre daha fazla cevap verdiğinden bir diğer tedavi seçeneğidir.
2. Hareketli Protezler
Bütün dişleri çekilmiş, dişeti rahatsızlıklarına bağlı olarak dişlerin tümünü ya da bir kismi kaybetmiş hastalarda kayıp dişlerin yerine takılıp çıkarılabilen protezler kullanılmaktadır.
Damak protezleri olarak da bilinen hareketli protezler; tam veya kısmi olarak iki farklı şekilde yapılabilmektedir.
Tam protezler ağzında hiç dişi olmayan hastalarda, birebir ağız dokularından destek alarak dizayn edilen akrilik kaide ve dişlerden yapılan protezlerdir.
Tam protezler özellikle tüm dişler çekildikten sonra ortaya çıkan dudakların içe doğru büzülmesi, yüzün alt kısmında içeri göçüklük ve yaşlı görünüm gibi estetik kaygıları da ortadan kaldırarak, hem çiğneme fonksiyonlarını geri kazandırır hem de estetik kaygılara son vererek hasta memnuniyeti sağlar.
Kısmı hareketli protezler özellikle arkadaki dişlerin çekilmesi ile sabit protez ayağı olarak kullanılacak dişi kalmayan veya köprü yapılmasına imkan olmayacak kadar fazla diş eksiği olan hastalarda kullanılan, desteğini hem ağızda kalan dişlerden hem de ağız dokularından alan protezlerdir.Tam (damak) protezlerde metal görünüm olmadığı için estetik açıdan herhangi bir kaygı oluşturmazken kısmi hareketli protezler için aynı şeyi söylemek pek mümkün olmayabilir. Kısmı hareketli protezler, dişlere metal bağlantı parçaları ile bağlandığından hastada estetik kaygı oluşturabilir. Bu problemi çözümü hassas bağlantılar kullanarak, dişlerle yapılan bağlantıları görünmez hale getirmektir.
3. İmplant Üstü Protezler
İmplantlar, az diş eksikliği tedavi yöntemi olan sabit köprü protez tedavisinde diş boşluğuna komşu sağlam dişleri kesme gibi mecburi uygulamaları ortadan kaldırıp yalnızca boşluktaki alana uygulanabilmesi ve hastanın sağlam diş bütünlüğünü koruması avantajları nedeniyle yüzyılın tedavisi olmuştur.
İmplantın aslında titanyumdan yapılmış bir diş kökü olması üstüne oturtulacak bir protez ihtiyacınıda doğurur. Bu nedenle diş eksikliği implant ile tedavi edildiği hastalarda kullanılan protezlere implant üstü protezler denilmektedir. Tek diş eksikliğinden tüm ağız dişsizliğine kadar bir çok hastada kullanılır. İmplant üstü protezler, sabit ve hareketli olmak üzere iki ayrı şekilde yapılabilmektedir.
İmplant üstü sabit protezler
Eksik diş sayısı ve yerine göre dizayn edilen (tek bir diş ile tam çene arasında değişebilen sayıda yapılabilen) ve yapıştırılarak sabit halde kullanılan protezlerdir. Bu protezler aynı dişler üzerine yapılan sabit protezler gibi metal seramik veya zirkonyum seramikten yapılabilmektedir.
İmplant üstü hareketli protezler
İmplant üstü hareketli protezler ise tam dişsizlikte yerleştirilen implantlar üzerine yapılan, hasta tarafından takıp çıkartılabilen protezlerdir. Özellikle tam protez kullanan hastalarda aşırı kemik erimesi sonucu alt protezler yerinden çıkabilir. Dilin ve yanakların da etkisi düşünülürse, konuşma anında bile rahatsızlık verebilir. Bu durumda alt çeneye implant yapılabiliyor ise, hastanın alt protezi implantlara bağlanarak hareketli engellenmiş ve rahatsızlık giderilmiş olacaktır.
Bu tip protezler için tam protezlerde tercih edilen materyaller kullanılır. Protezlerin ağız içindeki implantlarla olan bağlantılarında ise ihtiyaca göre farklı tip bağlayıcılar kullanılabilir.
İmplantüstü hareketli protezler, birçok hasta için kurtarıcı olmaktadır. Tam protezlere alışmakta zorlanan hastalarda, protezi çok hareket eden ve damakları yara ederek rahatsızlık veren hastalarda, protezin hareketinin ortadan kaldırılması hastalara güven ve rahatlık vermektedir.
